بررسی تطبیقی نظام دادرسی اداری ایران و آمریکا

دانلود مقاله بررسی تطبیقی نظام دادرسی اداری ایران و آمریکا

بررسی تطبیقی نظام دادرسی اداری ایران و آمریکا

چکیده

برای تحقق عدالت در جامعه، قانونمند بودن رابطة حکومت و مردم ضروری است. «دادرسی اداری»، یکی از راه‌های تضمین قانونمندی این رابطه، اعطای حق شکایت و دادخواهی از اعمال و تصمیمات مقامات اداری و دولتی به شهروندان است.دیوان عدالت اداری، به عنوان یک دادگاه اختصاصی در ساختار قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران، وظیفه رسیدگی به شکایات مردم از دستگاههای اداری را بر عهده دارد . در حقیقت، دیوان عدالت در نقش حامی مردم و مدافع حقوق آنان، اقدامها، تصمیمها و مصوبه های مامورین و واحدهای دولتی را زیر نظر می گیرد . قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران برای حقوق مردم اهمیت ویژه ای قائل شده است . همچنین، برای جلوگیری از نقض حقوق مردم، در رسیدگی به شکایتها و اعتراضهای آنان از دستگاه های دولتی تدابیر ویژه ای پیش بینی کرده است . از جمله این تدابیر، مرجعیت مجلس شورای اسلامی در رسیدگی به شکایات مردم (اصل 90)، سازمان بازرسی کل کشور برای نظارت بر اجرای قوانین (اصل 174) و دیوان عدالت اداری (اصل 173) می باشد . از میان این مراجع، دیوان عدالت اداری به عنوان یک مرجع قضایی ویژه، نقش بسزایی در خدمت رسانی به مردم و دفاع از حقوق آنان در برابر تعدیات احتمالی ماموران، واحدها و آیین نامه های دولتی بر عهده دارد .در ایالات متحده چهار نهاد،سازمانهای اداری را‌ کنترل می‌کنند.کنگره از طریق‌ قانونگذار‌ توانمندساز و با تصویب«قانون ارگانیک»،سازمان اداری را تأسیس می‌کند و نقش آن و محدوده‌های صلاحیت آن را تعیین می‌کند.کنگره متعاقبا سازمان اداری موصوف را با ترکیب دو روش دیگر کنترل می‌کند؛کنترل‌های تقنینی‌ با تصویب قانون جدیدی که اختیارات سازمان اداری را تغییر می‌دهد و کنترل‌های غیرتقنینی از طریق آئین‌های نظارت پارلمانی.این مقاله، با رویکرد تحلیلی و بررسی نظام دادرسی اداری ایران و امریکا را مورد واکاوی قرار داده است.

واژه های کلیدی: دادرسی اداری، نظام دادرسی اداری ایران ، نظام دادرسی اداری امریکا.

لینک خرید و دانلود

توضیحات کامل در ادامه مطلب

مقدمه:

فلسفه تأسیس دیوان، رسیدگی به شکایات شهروندان به طرفیت دولت است. در عمل، رویه قضایی دیوان نیز جایگاه شاکی را متعلق به مردم (در مفهوم اشخاص حقیقی و حقوقی خصوصی) دانسته و طرف شکایت را منحصر به دولت و مأموران دولتی نموده است. اگر چه اصولا مفاد  مواد مربوطه در قانون جدید باید به گونه­ای تفسیر شود که با روح و منطوق اصل یکصد و هفتاد و سوم قانون اساسی و نیز رویه قضایی لازم الاتباع هیئت عمومی دیوان، هماهنگ باشد، لیکن ابهامات متعدد در این خصوص در قانون جدید می­تواند تردیدهایی را در میان وکلا، شهروندان ذینفع و یا دادرسان دیوان برانگیزد، خصوصا به این دلیل که قانون فعلی، ناسخ قوانین وقررات مغایر می باشد. برای مثال، بند (1) ماده 13 به نحو مطلق، اشخاص حقیقی و حقوقی را در مقام شاکی قرار داده است. اشکالی بر عنوان «اشخاص حقیقی» وارد نیست لیکن اطلاق عنوان «اشخاص حقوقی» می­تواند جایگاه شاکی را در هاله­ای از ابهام فرو برد زیرا اشخاص حقوقی اعم از اشخاص حقوقی حقوق خصوصی و نظایر آنها در حقوق عمومی می­باشند. اشخاص حقوقی حقوق خصوصی می­توانند در مقام شاکی در دیوان قرار گیرند لیکن چنانچه اشخاص حقوقی حقوق عمومی را نیز در زمره شاکیان در محضر دیوان بدانیم، فلسفه تأسیس دیوان، زیر سئوال می­رود. اطلاق عبارت «اشخاص حقیقی یا حقوقی» در مقام بیان شاکیان، در بند (1) ماده 19 به دلیل موسع بودن عبارت «هرکس» در قسمت اخیر اصل یکصد و هفتادم قانون اساسی، موجه است لیکن اطلاق همین عبارت - به شرحی که باز گفته شد ـ در بند (1) ماده 13 مشکل آفرین بوده و بهتر است که عبارت «حقوق خصوصی» بدان افزوده شود تا جایگاه شاکی به اشخاص حقوقی حقوق خصوصی، اختصاص یابد.علاوه بر آن تبصره (2) ماده 31 نیز طرح دعوا به طرفیت شخص حقیقی را مطرح نموده و مقرراتی را در خصوص آن بیان می­دارد، معلوم نیست با توجه به اختصاص قطعی جایگاه متشاکی به واحدها و مأموران دولتی، چرا و چگونه «شخص حقیقی» می­تواند طرف شکایت واقع شود؟ هریک از مسئولان یا مأموران دولتی، صرفاً از جهت شخصیت حقوقی خود، متصدی انجام اعمال اداری محوله­اند و اختیارات آنها نیز فرع بر شخصیت حقوقی آنها است، بنابراین فرامین، مصوبه­ها و تصمیمات آنها مشمول احکام و قواعد حقوق عمومی در زمره صلاحیت و شخصیت حقوقی آنها بوده و با اختیارات و فرامین صادره از یک شخص حقیقی معمولی (مشمول حقوق خصوصی) متفاوت است. پس، مفاد تبصره مذکور با رویه­های شناخته شده دیوان و ساختار صلاحیتی آن مرجع، ناسازگار می­نماید....

فهرست مطالب

مقدمه:

نگاهی به قوانین دادرسی اداری در ایران و سیر تحولات آن

گفتار اول. دادرسی اداری در ایران پیش از انقلاب اسلامی

گفتار دوم. دادرسی اداری پس از انقلاب اسلامی

مبحث اول. دیوان عدالت اداری

الف. تصویب اولین قانون دیوان عدالت اداری (4 بهمن 1360)

ب. تصویب اولین آیین‌نامة آیین دادرسی دیوان (سال 1362)

ج. قانون الحاق پنج تبصره به مواد 15 و 18 و 19 قانون دیوان عدالت اداری (26 اردیبهشت 1372)

د. ‌قانون اصلاح موادی از قانون دیوان عدالت اداری - مصوب 1360 (1 اردیبهشت 1378)

ه‍ .تصویب آیین‌نامة آیین دادرسی دیوان (19 اردیبهشت 1379)

و . قانون جدید دیوان عدالت اداری (25 آذر 1385)

1. تغییر در ترکیب شعب

2. توجه به سابقة قضایی قضات دیوان

3. تأسیس شعب تشخیص و حذف شعب تجدیدنظر

4. اعادة دادرسی

5. دخالت فرد ثالث

6. تشکیل واحد اجرای احکام

7. توجه به موضوع کارشناسی

ز. لایحة پیشنهادی آیین دادرسی جدید دیوان

ح. تصویب و ابلاغ آیین‌نامة اجرایی شوراهای حل اختلاف تخصصی دیوان عدالت اداری

مبحث دوم. مراجع اختصاصی اداری (شبه قضایی)

مبحث سوم. فلسفه وجودی دیوان عدالت اداری

مبحث چهارم - اهداف تشکیل دیوان عدالت اداری

گفتار سوم: ساختار دیوان عدالت و آیین دادرسی آن

بند اول - سازمان دیوان عدالت اداری

گفتار چهارم: صلاحیتهای دیوان عدالت اداری

بند اول - صلاحیت دیوان از حیث خواهان (مردم)

بند دوم - صلاحیت دیوان از حیث خوانده (دولت)

بند سوم - موضوع دعوی (خواسته)

تاریخچه و فلسفه تاسیس دیوان دادرسی اداری ایران و امریکا

 گفتار اول:سیر تحولات دیوان دادرسی اداری ایران

مبحث اول :تعریفی از دیوان دادرسی اداری

 مبحث دوم:فلسفه تاسیس دیوان دادرسی اداری ایران

مبحث سوم:قانون دیوان دادرسی اداری

ارکان دیوان :

اختیارات و مسئولیتهای اداری رئیس دیوان دادرسی اداری :

ریاست کل دیوان :

ارجاع پرونده ها به شعب دیوان :

ارجاع پرونده های مرتبط به شعبه مقدم الارجاع :

پیشنهاد افزایش شعب تجدید نظر دیوان دادرسی اداری :

اختیارات و مسئولیتهای قضائی رئیس دیوان دادرسی اداری :

ریاست شعبه اول دیوان دادرسی اداری :

درخواست تجدید نظر نسبت به آرایی که مخدوش تشخیص دهد :

عضویت در هیات تجدید نظر :

درخواست رای وحدت رویه :

امضای رای هیات عمومی و تجدید نظر :

تعیین دادرس یا عضو مشاور دیگر به جای دادرس یا مشاور ممتنع از اظهار نظر :

موارد امتناع :

تشکیلات دیوان دادرسی اداری

وظائف هیأت عمومی دیوان

شرایط قضات دیوان

وظایف، صلاحیت و حدود اختیارات دیوان دادرسی اداری

 گفتار دوم:بررسی تاریخی امریکا

مبحث اول:تعریفی از امریکا

مبحث دوم:فلسفه تاسیس امریکا:

مبحث سوم:تاریخچه امریکا از سال1945 به بعد

  بند اول:در کاخ سلطنتی

بند دوم:شورای دولتی((دیوان عالی اداری))

مبحث چهارم:به عنوان مراحل اول و آخر تظلم خواهی

 بند اول:به عنوان دادگاه استینافی یا تجدید نظر

بررسی وظایف و ساختار دیوان دادرسی اداری ایران و امریکا

 گفتار اول:دادرسی اداری در امریکا

 گفتار دوم:بررسی  سیستم حقوقی ایالات متحده آمریکا

 مبحث اول: مفاهیم مقدماتی حقوق اداری آمریکا 

بند اول:تعریف حقوق اداری

بند دوم:نقش سازمانهای اداری

بند سوم:فرآیندهای‌ اداری

بند چهارم:نظات بر سازمانهای اداری

گفتار دوم:ابعاد‌ نظارت قضائی،صلاحیت و دسترسی به دادگاه

بند اول:گستره بازنگری قضایی(دلایل مبنای بازنگری)

بند دوم:مبانی قانون اساسی بازنگری قضائی

بند سوم:مبانی تقنینی(قانون عادی)بازنگری قضایی

بند چهارم:داشتن سمت

بند پنجم:صلاحیت و مقرّ دادگاه

بند ششم:زمانبندی بازنگری قضائی

 گفتار دوم :دادرسی اداری در ایران

مبحث اول:ایران

 مبحث دوم:    دیوان دادرسی اداری ایران

بند اول:ساختار و جایگاه دیوان دادرسی اداری

 بند دوم:تشکیلات و صلاحیت و حدود اختیارات دیوان

بند سوم:شرایط انتخاب قضات و ترتیب رسیدگی در دیوان

نتیجه گیری:

منابع و ماخذ:

کلمات کلیدی

بررسی تطبیقی نظام دادرسی اداری ایران و آمریکا,بررسی دادرسی اداری ایران و امریکا,دادرسی اداری ایران و امریکا,دادرسی اداری امریکا,دادرسی اداری,دیوان اداری,دادرسی اداری ایران,